NEREİDLER ANITI

Nereid esasında mitolojide deniz perileri olarak geçen, yolcuları dans ve şarkılarıyla eğlendiren mitolojik varlıklardır. Bu anıtta sütunlar arasında deniz perileri bulunduğu için bu isimle anılmaktadır.
Günümüzde British Museum’da sergilenmektedir. 1838 yılında Charles Fellows tarafından Xanthos’ta keşfedildikten sonra Londra’ya götürülmüştür.



    Kazı başkanına göre bu anıt mezarı, Yönetici ERBBİNA-ARBİNAS yaptırmış olmalıdır.
Bu büyük ve süslü Likya mezarı MÖ 390-380 yıllarına tarihlenmektedir. Yunan tapınağı planında düzenlenmiş mezar yapılarının Anadolu’daki ilk örneğidir. Yüksek ve içi dolu bir podyum üzerinde 4 x 6 sütunlu (Peripteral) tapınak planı uyg ulanmıştır. İon düzenindedir.

Likia’nın başkenti olan Xanthos,Yunan tipi çarpıcı Rölyef heykellerine sahiptir. Arkaik çağ’dan gelen bu örenklerin yanında,mezarlardan gelen heykeller de bulunur.
Bunlar,bağımsız anıtlardır.
Xanthos’ta ki Nereidler anıtı yunanlı mimar ve heykeltraşlar tarafından,bir Likia kralı için yapılan en büyük klasik çağ mezarıdır.
Likia geleneğinde yapılmış olan sütunlu bir anıttır. Cella’sında kült heykeli yer almaz, fakat Anadolu’da yer alan diğer soylu mezarları gibi içinde taş sedirleri olan bir mezar odası bulunur.
İon tarzında yapılmış olsa da pediment’ler ile süslenmiştir. Arşitrav’ını dolduran bir friz ve mezar odasının dış duvarında da bir friz bulunur .
Akroter’ler de genç kızları taşıyan delikanlılar betimlenmiştir. Sütunlar arasında ise burada bağımsız duran ve Nereid olarak adlandırılan mitolojik kadın figürleri yer alır. Mitoloji’den bildiğimiz gibi Nereidler,Deniz Tanrısı Nereus’un kızlarıdır. (Likia topraklarında bunlar Nymphe olarak da adlandırılırlardı.)

Kabartmalardaki friz konularına genel olarak bakılacak olursa;
- Kaide üzerinde yer alan büyük frizde mitolojik konular ve savaş sahneleri ele alınmıştır.
- Küçük friz üzerinde, mitolojik örneklere benzer, Dynastların (Yöneticilerin) tarihsel zaferleri tasvir edilmiştir.
- Arşitrav ve cella frizinde, av ve kurban sahneleri ele alınmıştır.
- Alınlıktaki friz ise, ölen yöneticinin yaşamından bir kesit sunmaktadır.
- Akroter olarak kullanılan heykeller de mitolojiden alınmıştır.


Anıtın mimarisi MÖ 5. yüzyıl Atina mimarisine, özellikle de Nike Tapınağı ile Akropol’deki Erechtherion’a benzerlik gösterir. Heykellerdeki Yunan etkisi de o kadar güçlüdür ki, heykeltıraşın ve mimarın Yunanlı olduğunu düşündürür. Ancak heykellerdeki stil Yunan olsada betimlediği tipler Likyalıdır.
Alınlıkta tahtta oturanlar muhtemelen Arbinas ile karısıdır, yanlarında çocukları ve başka kişiler vardır. Alınlığın iki ucunda da kadın figürleri olduğu belirtilmiş. Ancak bunlar çok küçük parçalar halinde olduğundan sergilemeye alınmamışlar.
Arşitravdaki rölyefde bir av sahnesi işlenmiş.
Çok tanrılı dinlerde tapınağın içinde kült objenin saklandığı en kutsal bölüm olan cella, burada hükümdar ve ailesi için gömü yeri olarak tasarlanmış. Buradaki frizde tepsilerle sunuların taşındığını ve keçilerle boğaların kurban edilmek üzere sunağa doğru yönlendirildiğini görüyoruz.
Kısa kenarda 4, uzun tarafta 6 sütun cella’yı çevreler. İyonik sütunlar arasında yer alan heykeller Nereidler’i betimlemektedir. Onlar, tanrı katına çıkmış olan kralı cennete götürmek üzere gelmişlerdir.
Cella’ya dirildikten sonra kullanılmak üzere Arbinas ve ailesi için kireçtaşından yapılma kline’ler (uzanarak yemek yenen kanepeler) konmuştur.
Heykelli bölümün altındaki platformda, büyük/kalın frizde mezar sahibinin atalarının Pers-Yunan savaşını kutlayışları anlatılırken, küçük/ince frizde Likya prensi, büyük Pers kralının buyruğuyla başardığı işleri kutlamaktadır. Ziyafet sahnesinde saraydaki yerinin önemiyle gururlanırken, av sahnesiyle de ayrıcalığını vurgulamaktadır.